Ngành nuôi trồng thủy sản đang bước vào giai đoạn chuyển đổi số mạnh mẽ, khi các công nghệ tiên tiến như Internet of Things (IoT), trí tuệ nhân tạo (AI), và phân tích dữ liệu lớn (Big Data) được ứng dụng ngày càng rộng rãi. Trong đó, IoT đóng vai trò trung tâm trong việc thiết lập hệ thống giám sát thông minh, toàn diện và chính xác, giúp người nuôi tối ưu quy trình sản xuất, nâng cao năng suất và giảm thiểu rủi ro.
Internet Vạn Vật (IoT) là gì?
Internet Vạn Vật (IoT) là công nghệ kết nối các thiết bị hàng ngày với internet, cho phép chúng tự động thu thập và trao đổi dữ liệu. Nhờ đó, nhiều vật dụng từ bóng đèn, máy giặt đến hệ thống an ninh được biến thành thiết bị thông minh, mang lại nhiều tiện ích trong đời sống.
Xu hướng phát triển IoT không chỉ dừng lại ở các ứng dụng trong gia đình hay thành phố thông minh nhằm tối ưu hóa giao thông, tiết kiệm năng lượng, mà còn mở rộng vào lĩnh vực nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản. Tại đây, IoT giúp quản lý tưới tiêu, sử dụng phân bón và giám sát môi trường nuôi trồng một cách khoa học và hiệu quả, góp phần thúc đẩy sản xuất thủy sản phát triển bền vững.
Thách thức trong ngành nuôi trồng thủy sản truyền thống
Dù có tiềm năng phát triển lớn, ngành thủy sản vẫn đối mặt với nhiều rào cản như biến động môi trường, dịch bệnh, chi phí sản xuất cao và thiếu tính ổn định. Đặc biệt, việc vận hành các mô hình nuôi trồng theo phương pháp thủ công hoặc bán tự động khiến người nuôi khó kiểm soát hiệu quả các yếu tố ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm, từ điều kiện sống đến tốc độ sinh trưởng và sức khỏe của thủy sản.
Trong bối cảnh đó, nhu cầu về một giải pháp công nghệ giúp theo dõi, phân tích và điều hành hoạt động nuôi trồng theo thời gian thực trở nên cấp thiết.
IoT – Nền tảng cho mô hình giám sát thủy sản hiện đại
IoT trong nuôi trồng thủy sản là việc sử dụng các thiết bị cảm biến, camera, phần mềm điều khiển và nền tảng phân tích dữ liệu để theo dõi toàn bộ hoạt động trong chuỗi sản xuất. Dữ liệu được thu thập từ ao nuôi, hệ thống cấp thoát nước, thức ăn, môi trường, sức khỏe vật nuôi… được xử lý và truyền tải liên tục về trung tâm quản lý để người dùng dễ dàng giám sát từ xa.
Những thành phần chính trong hệ thống giám sát IoT thủy sản
- Cảm biến môi trường: Theo dõi các chỉ số như nhiệt độ, pH, độ mặn, oxy hòa tan, amoniac để đảm bảo điều kiện sống ổn định.
- Thiết bị giám sát dinh dưỡng và thức ăn: Tự động hóa quy trình cho ăn, đo lường lượng tiêu thụ, giảm lãng phí và điều chỉnh khẩu phần hợp lý.
- Hệ thống quan sát hình ảnh: Camera AI dưới nước giúp theo dõi hành vi thủy sản, phát hiện sớm dấu hiệu bệnh hoặc stress.
- Thiết bị giám sát sức khỏe và tăng trưởng: Sử dụng công nghệ AI để phân tích kích thước, vận tốc bơi, mức độ hoạt động nhằm đánh giá hiệu quả nuôi.
- Trạm điều khiển từ xa: Cho phép người dùng thao tác hệ thống máy bơm, quạt nước, cấp khí, chiếu sáng… qua ứng dụng di động hoặc máy tính.
Lợi ích của giải pháp giám sát toàn diện bằng IoT
Việc tích hợp các thiết bị IoT không chỉ giúp giám sát môi trường nước mà còn nâng cao toàn diện hiệu quả quản lý trong nuôi trồng thủy sản:
- Tăng năng suất và chất lượng: Kiểm soát tốt các yếu tố sống giúp thủy sản phát triển đều, hạn chế bệnh tật, nâng cao chất lượng thương phẩm.
- Phát hiện sớm rủi ro: Nhận cảnh báo khi có biến động bất thường về hành vi vật nuôi, môi trường hay tiêu thụ thức ăn, giảm thiểu thiệt hại.
- Tiết kiệm chi phí: Tự động hóa quy trình vận hành giúp giảm nhân công, tiết kiệm điện, nước và thức ăn.
- Quản lý dữ liệu hiệu quả: Dễ dàng lưu trữ, phân tích và truy xuất lịch sử sản xuất, phục vụ kiểm định và truy xuất nguồn gốc.
- Hỗ trợ mở rộng quy mô: Khi giám sát được thực hiện từ xa và theo thời gian thực, người nuôi có thể quản lý nhiều trại cùng lúc mà không cần tăng nhân lực.
Ứng dụng thực tiễn tại Việt Nam: Tiềm năng và Thách thức
Tiềm năng ứng dụng và phát triển thực tiễn
Nhiều địa phương tại Việt Nam như Bạc Liêu, Cà Mau, Long An, Ninh Thuận… đã và đang triển khai các mô hình nuôi tôm, cá công nghệ cao có tích hợp hệ thống IoT. Các doanh nghiệp xuất khẩu lớn cũng bắt đầu yêu cầu nhà cung cấp áp dụng công nghệ này để nâng cao tính minh bạch và truy xuất nguồn gốc theo tiêu chuẩn quốc tế. Một số hộ nuôi đã ghi nhận mức tăng năng suất từ 15% – 30% và giảm tỷ lệ hao hụt nhờ vào việc kiểm soát tốt hơn các rủi ro tiềm ẩn qua hệ thống giám sát thông minh.
Các chuyên gia của Viện Công nghệ thông tin và Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam chia sẻ rằng hệ thống Internet Vạn Vật (IoT) hiện đang được thử nghiệm ở tỉnh Ninh Thuận với kết quả khá thành công. Đây là bước đầu trong việc phát triển lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao bền vững trong tương lai.
Thách thức và định hướng phát triển tương lai
Việc ứng dụng IoT vào nuôi trồng thủy sản tại Việt Nam dù mang lại nhiều lợi ích nhưng vẫn đang đối mặt với không ít thách thức.
- Chi phí đầu tư ban đầu cao: Các hệ thống IoT đòi hỏi đầu tư vào thiết bị cảm biến, camera, máy chủ lưu trữ, phần mềm điều khiển tạo nên khoản chi phí lớn, đặc biệt là với các hộ nuôi nhỏ và vừa.
- Hạ tầng kỹ thuật: Ở các vùng sâu, vùng xa, hạ tầng mạng còn yếu kém, gây khó khăn trong việc truyền dữ liệu và giám sát từ xa, ảnh hưởng đến tính ổn định và hiệu quả của hệ thống IoT trong nuôi trồng thủy sản.
Tuy nhiên, để phát triển hệ sinh thái nuôi trồng thủy sản công nghệ cao bền vững, Việt Nam cần tập trung vào một số giải pháp chính:
- Hỗ trợ từ Nhà nước: Chính sách ưu đãi tài chính, khuyến khích đầu tư công nghệ và phát triển hạ tầng số ở nông thôn, vùng ven biển để đảm bảo kết nối ổn định.
- Đào tạo liên tục: Tổ chức các chương trình đào tạo thực hành phối hợp giữa chính quyền, doanh nghiệp công nghệ và viện nghiên cứu giúp người dân làm quen và sử dụng hiệu quả công nghệ.
- Hợp tác công – tư: Khuyến khích doanh nghiệp và hợp tác xã chia sẻ hạ tầng, giảm chi phí đầu tư, từ đó mở rộng quy mô ứng dụng IoT trong nuôi trồng thủy sản.
Wiintek – Đơn vị phát triển giải pháp IoT toàn diện
Wiintek là công ty công nghệ chuyên phát triển hệ thống giám sát thông minh dựa trên nền tảng IoT, tích hợp phần cứng, phần mềm và trí tuệ nhân tạo (AI). Với khả năng tùy biến cao, các giải pháp của Wiintek phù hợp cho nhiều lĩnh vực như thủy sản, nông nghiệp, sản xuất và logistics,…
Trong nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản, Wiintek đồng hành cùng người nông dân và doanh nghiệp xây dựng hệ sinh thái sản xuất hiện đại, bền vững và có thể mở rộng theo tiêu chuẩn công nghệ cao.
- Tích hợp AI vào quản lý: Tối ưu hiệu suất vận hành với phần mềm thông minh.
- Phát triển hệ thống IoT tùy chỉnh: Kết nối và tự động hóa thiết bị hiệu quả hơn.
- Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ: Giải pháp công nghệ phù hợp từng mô hình sản xuất.
Kết luận
IoT chính là “chìa khóa vàng” giúp ngành nuôi trồng thủy sản thoát khỏi những giới hạn truyền thống và vươn lên theo hướng công nghệ cao. Việc triển khai hệ thống giám sát toàn diện không chỉ giúp người nuôi kiểm soát rủi ro, tiết kiệm chi phí, mà còn tạo ra sản phẩm chất lượng, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.
Với năng lực và kinh nghiệm vững mạnh trong lĩnh vực công nghệ, Wiintek cam kết đồng hành cùng khách hàng trong hành trình chuyển đổi số trên mọi lĩnh vực.
Nguồn: Giám sát tự động thông số chất lượng nước nuôi trồng thủy sản (vast.gov.vn)
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Công ty Cổ phần Công nghệ Wiintek
Địa chỉ: 183C Nguyễn Văn Đậu, Phường 11, Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline: +(84) 929 853 399
Email: wiintek@gmail.com
Website: https://wiintek.com/
