Trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ, hai thuật ngữ VR (Virtual Reality – thực tế ảo) và Metaverse (vũ trụ ảo) đang trở thành tâm điểm của cuộc cách mạng số. Với sự đầu tư mạnh mẽ từ các “ông lớn” như Meta, Apple, HTC…, thế giới đang dần tiến vào một không gian ảo nơi mà mọi giới hạn thực tại đều có thể được mở rộng. Vậy VR hoạt động như thế nào? Vai trò của VR trong việc định hình Metaverse ra sao? Và ứng dụng của nó trong đời sống có thật sự “ảo”?
1. Metaverse là gì và VR đóng vai trò gì?
Metaverse là một không gian ảo liên kết nhiều nền tảng, nơi con người có thể sống, học, làm việc, chơi và giao tiếp thông qua các avatar ảo. Nó không chỉ là một trò chơi hay mạng xã hội nâng cấp, mà là một môi trường số toàn diện có tiềm năng thay đổi cách chúng ta tương tác với công nghệ.
Để biến Metaverse từ ý tưởng thành hiện thực, cần một yếu tố quan trọng: sự hiện diện (presence) – tức người dùng cảm thấy mình thật sự “có mặt” trong thế giới đó. Và đây chính là nơi VR thể hiện sức mạnh.
Những vai trò chính của VR trong Metaverse:
- Tạo cảm giác nhập vai sâu
VR cho phép người dùng đắm chìm vào không gian 3D toàn diện, nhìn thấy và cảm nhận các vật thể, nhân vật, không gian xung quanh theo cách sống động chưa từng có.
- Tăng khả năng tương tác:
Nhờ các thiết bị VR, người dùng có thể bắt tay, vẫy chào, nhảy múa, làm việc nhóm… với những người khác trong Metaverse – tất cả trong môi trường ảo nhưng hành vi thật.
- Xây dựng thế giới không giới hạn:
VR kết hợp với các công nghệ khác như AI, blockchain, cloud computing… cho phép tạo ra những môi trường linh hoạt, mở rộng và đầy sáng tạo.
2. VR hoạt động như thế nào?
Virtual Reality (VR) là công nghệ mô phỏng môi trường ba chiều (3D) bằng máy tính, cho phép người dùng tương tác và trải nghiệm không gian đó như đang hiện diện thực sự. Để làm được điều này, VR cần đến một hệ thống phần cứng và phần mềm chuyên biệt, bao gồm:
Các thành phần chính của hệ thống VR:
- Kính VR (Head-mounted display – HMD): Hiển thị hình ảnh 3D từ góc nhìn người dùng. Thiết bị thường được tích hợp cảm biến chuyển động và con quay hồi chuyển để theo dõi hướng nhìn của đầu.
- Bộ điều khiển và cảm biến: Giúp ghi nhận chuyển động của tay, cơ thể và phản hồi hành động tương tác như chạm, nắm, kéo, thả…
- Âm thanh không gian (Spatial Audio): Tái tạo âm thanh theo vị trí và hướng, giúp người dùng cảm nhận chân thực hơn trong thế giới ảo.
- Phần mềm và thuật toán mô phỏng: Tạo ra môi trường ảo, các quy tắc vật lý, tương tác nhân vật, mô hình 3D…
Khi đeo kính VR, người dùng sẽ có cảm giác như được “dịch chuyển” vào một không gian hoàn toàn mới, có thể nhìn, nghe và phản ứng theo thời gian thực. Đây chính là nền tảng tạo nên trải nghiệm nhập vai – yếu tố cốt lõi của Metaverse.
3. Các nền tảng lớn phát triển Metaverse bằng công nghệ VR
Meta (Facebook) – Người dẫn đầu
Sau khi đổi tên từ Facebook sang Meta, Mark Zuckerberg đã thể hiện tầm nhìn đưa thế giới chuyển đổi sang không gian ảo. Tập đoàn này đã đầu tư hàng chục tỷ USD vào công nghệ VR và Metaverse, nổi bật với:
- Kính Meta Quest 2 và 3: Thiết bị VR không dây được ưa chuộng với giá cả hợp lý và hiệu suất tốt.
- Nền tảng Horizon Worlds & Workrooms: Nơi người dùng có thể chơi game, giao lưu, họp hành và làm việc trong Metaverse bằng avatar 3D.
Meta đặt VR là trung tâm trong chiến lược mở rộng Metaverse, từ giáo dục, giải trí đến môi trường làm việc ảo.
Apple – Bước đi thận trọng nhưng đột phá
Dù không gọi thẳng là “Metaverse”, Apple Vision Pro lại là bước ngoặt quan trọng trong thực tế ảo tăng cường (AR/VR). Thiết bị này được ra mắt vào năm 2024 với các tính năng:
- Màn hình siêu nét, điều khiển bằng ánh mắt và cử chỉ tay.
- Hệ điều hành visionOS kết nối chặt chẽ với hệ sinh thái Apple.
- Tích hợp cả AR lẫn VR trong một sản phẩm gọi là spatial computing – máy tính không gian.
Vision Pro là minh chứng cho việc Apple muốn mang trải nghiệm VR/Metaverse vào cuộc sống thường nhật, như làm việc, giải trí, học tập mà không còn “game hóa” quá nhiều.
HTC – Định hình Metaverse cho doanh nghiệp
Khác với Meta hay Apple, HTC hướng đến thị trường VR chuyên nghiệp với hệ sinh thái VIVERSE:
- HTC VIVE XR Elite là kính VR/XR cao cấp với cảm biến mắt, tay và độ trễ cực thấp.
- HTC tập trung vào ứng dụng VR cho giáo dục, đào tạo, y tế, triển lãm và hội nghị ảo – nơi mà Metaverse không chỉ để giải trí, mà còn để làm việc thực sự.
4. Ứng dụng thực tế của VR ngoài Metaverse
Dù thường được nhắc đến trong bối cảnh giải trí và thế giới ảo, VR thực ra đang được ứng dụng sâu rộng trong nhiều lĩnh vực thực tế.
Một số lĩnh vực ứng dụng thực tế ảo VR:
- Giáo dục – đào tạo mô phỏng: Sinh viên y khoa có thể thực hành phẫu thuật trên mô hình VR, học sinh có thể “tham quan” Ai Cập cổ đại ngay tại lớp học.
- Y tế – trị liệu tâm lý: VR được dùng để chữa PTSD, lo âu, sợ độ cao bằng cách mô phỏng tình huống và điều trị trong môi trường kiểm soát.
- Du lịch ảo: Người dùng có thể đi khắp thế giới bằng kính VR, khám phá bảo tàng, địa danh nổi tiếng, hoặc trải nghiệm những tour du lịch tương tác.
- Kiến trúc – thiết kế: KTS có thể trình bày bản thiết kế 3D cho khách hàng trải nghiệm không gian nội thất, nhà ở một cách trực quan hơn.
- Làm việc từ xa: VR giúp tạo không gian họp ảo, tăng tính tương tác và hiện diện khi làm việc nhóm ở khoảng cách xa.
5. Kết luận
Công nghệ VR không còn là “ảo” trong trí tưởng tượng, mà đang trở thành một phần thực tiễn của thế giới số. Trong hành trình định hình Metaverse – một không gian sống ảo nơi mọi người kết nối và sáng tạo – VR đóng vai trò then chốt giúp hiện thực hóa trải nghiệm “thật như thật”.
Từ Meta với Horizon Worlds, Apple với Vision Pro, đến HTC với VIVERSE, các ông lớn công nghệ đang từng bước đưa thực tế ảo trở thành một phần của cuộc sống. Thực tế ảo – có thật sự ảo? Câu trả lời là: Không. Nó đang trở thành một phần của hiện thực mới mà tất cả chúng ta sẽ sớm tham gia.
Đọc thêm về VR tại “What Is Virtual Reality All About?”
THÔNG TIN LIÊN HỆ
Công ty Cổ phần Công nghệ Wiintek
Địa chỉ: 183C Nguyễn Văn Đậu, Phường 11, Quận Bình Thạnh, Thành phố Hồ Chí Minh
Hotline: +(84) 929 853 399
Email: wiintek@gmail.com
Website: https://wiintek.com/
